ChatGPT als redacteur: goede en slechte voorbeelden

De ontwikkelingen rondom AI gaan razendsnel. Dat is geen nieuws. Artificiële intelligentie betreedt stapvoets de redacties van mediamerken. Soms als hulpmiddel, soms als redacteur, en soms komt er bij de hele redactie geen mens meer kijken. In dit artikel kijken we naar goede en slechte voorbeelden.

In Hamburg werd in april 2023 Pantha Rhai gelanceerd. Het eerste magazine ter wereld dat helemaal werd samengesteld door artificiële intelligentie. Met behulp van AI-prompts hadden twee mensen slechts vijf dagen nodig om het tijdschrift van 136 pagina’s te maken. Tekst, beeld en vormgeving.

Het eerste AI magazine

Pantha Rhai is gelanceerd door Arian Okhovat en Jörg Salamon, oprichters van het Creatieve AI bureau in Hamburg met dezelfde naam. Zij gebruikten prompts voor ChatGPT en Midjourney om het magazine te maken met als doel om het potentieel van AI te laten zien. “We wilden laten zien hoe AI kan worden gebruikt bij productinnovatie en bewijzen dat de tools geavanceerd genoeg zijn”, zei Salamon in een interview in WNIP.

Mens en machine werken samen

Salamon heeft de ambitie om de grenzen binnen het publiceren op te rekken. Daarnaast zoekt hij ook de grens in de samenwerking tussen mens en machine. Op de vraag of AI het redactieproces ooit zal vervangen, antwoordt hij: “AI zal je niet vervangen, maar mensen die AI gebruiken wel. Niemand weet welke richting dit ons zal brengen.”
Het eerste nummer van het tijdschrift is beschikbaar als gratis digitale download en ook als een beperkte oplage van 500 exemplaren. Inmiddels is de tweede editie van Panta Rhai verschenen.

Nieuws zonder redactie

Nog een voorbeeld: De Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie. Dit is een nieuwssite waarop dagelijkse meerdere nieuwsberichten verschijnen. De site is een volledig automatisch door AI gegenereerd op basis van bestaande nieuwsbronnen. Daarvoor wordt onder andere ChatGPT gebruikt. Ook voor de initiatiefnemers van de Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie was het maken van deze nieuwssite een experiment om te onderzoeken wat er allemaal kan met de snel voortschrijdende techniek. Betrokken bij de site zijn Merien ten Houten (oud-oprichter Ilse Media) en Bart Brouwers, Hoogleraar Journalistiek en Mediastudies aan de Universiteit van Groningen. In een interview met Villamedia zei Van Houten: “Deze site gaat geen toeslagenaffaire blootleggen, maar kan wel nieuws identificeren, omschrijven en publiceren. En daar beeld bij maken.”
In het interview in Villamedia legt Van Houten uit dat de software achter De Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie de inspiratie voor nieuws haalt van sociale media en Google. De AI werkt met de tools als ChatGPT en DALL-E. De AI kijkt eerst welke onderwerpen veel aandacht krijgen en zoekt daar vervolgens bronnen bij. Aan de hand van de gevonden informatie wordt een verhaal geschreven en een afbeelding gemaakt.

Ruzie op de redactie van Sports illustrated

Nu ligt de samenwerking met AI bij Panta Rhai en de Geïllustreerde Kunstmatige Intelligentie er duimendik bovenop. Maar dat is niet altijd zo. Het was een klein relletje, afgelopen november, op de redactie van Sports Illustrated. Redacteuren legden hun werk neer, na publicatie van een verontrustend artikel op het platform Futurism. In het daar gepubliceerde artikel werd uiteengezet hoe Sports Illustrated verschillende artikelen heeft laten schrijven door AI. De artikelen waren voorzien van een niet bestaande auteursprofielen, incluis een door AI gegenereerd, levensecht portret.

Journalistieke integriteit

De redactie ging verhaal halen bij het management en die ontkenden zelf achter de beslissing te staan om AI gegenereerde content op de site toe te laten. Het zou een misverstand zijn met een van de partners waarmee Sports Illustrated werkt: de door AI geschreven artikelen betroffen productrecensies van een affiliate-partner.
De redactie en de vakbond nam geen genoegen met deze uitleg en legden het werk nee. Zij stelden: ‘Als het waar is, dan schoffeert deze praktijk alles op het gebied van Journalistieke integriteit, waar wij in geloven. Wij betreuren het ten zeerste dat we geassocieerd worden met iets dat zo respectloos is tegenover onze lezers en wij eisen antwoorden en transparantie van het management. Direct na publicatie van het artikel in Futurisme werd alle door AI geschreven content van de site verwijderd.

Transparant over werken met AI

Kan het anders? Ja. The Men’s Journal publiceerde onlangs het artikel: Proven Tips to Run Your Fastest Mile Yet. een adviesverhaal hoe je als atleet sneller en meer efficient kunt rennen. Boven het artikel staat een intro: ‘This article is a curation of expert advice from Men’s Fitness, using deep-learning tools for retrieval combined with OpenAI’s large language model for various stages of the workflow. This article was reviewed and fact-checked by our editorial team.’ Het artikel is dus geschreven door AI, op basis van artikelen uit het eigen archief en nagekeken door de eindredactie van Men’s Journal.

Kostenbesparing door AI

Sports Illustrated en Men’s Journal zijn niet het enige mediamerken die met AI ‘samenwerken’. In het begin van 2023 kondigde de CEO van Buzzfeed, Jonah Peretti, al aan dat AI een plek krijgt op de redactie. In eerste instantie zou het gaan om relatief ‘makkelijke’ content, zoals quizzen. Peretti benadrukte dat de output ‘tegen een hoge journalistieke meetlat’ zou worden gelegd.

Peretti kreeg veel aandacht met zijn ambitie. Buzzfeed was een van de eerste mediamerken die openlijke flirtte met het idee van ChatGPT op de redactie. In interviews waarschuwde hij nog voor de gevaren: “Bij sommige uitgevers zal het alleen maar draaien om kostenbesparing. AI kan grote hoeveelheden SEO artikelen maken, weliswaar van een lagere kwaliteit dan wat journalisten kunnen, maar tegen een tiende van de kosten.”
Inmiddels rapporteert Futursim dat ook Buzzfeed gevallen is voor het bovengenoemde scenario en er honderden artikelen zijn gepubliceerd, met nagenoeg dezelfde SEO-structuur. De journalistieke meetlat van Peretti blijkt in rap tempo omlaag te kukelen.

Tips voor redacties

Ben je als redacteur nieuwsgierig wat je kunt doen met AI? Dan is het advies om vooral te experimenteren met de mogelijkheden van artificiële intelligentie. Goede voorbeelden van ChatGPT, als redactioneel hulpmiddel zijn er te over. Zo kan de AI artikelen checken op spel- en tikfouten, artikelen samenvatten (bijvoorbeeld voor nieuwsbrief, een pakkende lead of een social media bericht), het kan suggesties geven voor koppen en het kan suggesties geven om teksten voor zoekmachines te optimaliseren (SEO). Maar let op. De technologie is niet feilloos en fouten liggen op de loer. Zorg dus dat je als (eind)redacteur altijd de output checkt.

Let op auteursrecht

Nog een belangrijk punt. Als je teksten aan ChatGPT ‘voert’ (bijvoorbeeld om samen te vatten) dan worden deze teksten opgeslagen. Dezelfde teksten, of delen daarvan kunnen daarna worden ‘uitgeserveerd’ aan andere gebruikers. Let dus goed op de bepalingen rondom het auteursrecht en zorg dat je ChatGPT zo instelt dat jouw teksten alleen voor eigen gebruik blijven.

Werken met AI voor beeld en beeldbewerking

Ook voor beeldredacteuren en vormgevers biedt AI kansen. Je kunt via een geschreven ‘prompt’ illustraties laten maken met tools als Midjourney of Dall-E. Ook Adobe en Canva hebben AI geïntegreerd in hun dienstverlening. Zo kun je via Adobe Photoshop foto’s bewerken met AI. Je kunt het formaat van foto’s wijzigen en de leegtes laten ‘opvullen’ met Generative Fill. Of je kunt in Illustrator of Canva illustraties genereren op basis van een geschreven tekst of ‘prompt. Wil je experimenteren met door AI gemaakte illustraties? Kijk dan eens naar Midjourney of Dall_E. Je kunt deze AI illustraties ook gebruiken om fotografen of menselijke illustratoren te briefen.

Wees transparant

De belangrijkste tip voor AI op de redactie is eigenlijk heel simpel. Zie het als een proeftuin, waarin je flink kunt experimenteren. Zo kun je zelf ervaren hoe AI jou in je werk kan ondersteunen. Maar zodra je door AI gegenereerde content – of het nu tekst of beeld is – gaat publiceren, wees dan transparant naar je lezers of gebruikers toe. Zoals de illustratie hierboven. Die maakte ik in Midjourney met de ‘prompt: ‘Make an illustration of people in an office working on laptops, but only one employee is a robot, make the illustration in landscape’.

Training AI op de redactie

Team Bladendokter organiseert op dinsdag 4 juni 2024 een training over AI op de redactie. Deze dag (van 10.00 tot 16.30 uur) geeft je veel inspiratie over het gebruik van AI. Je wordt als deelnemer meegenomen in allerlei praktische tools en kunt hands-on experimenteren met ChatGPT en MidJourney. De training is bedoeld voor redactiemedewerkers, die werkzaam zijn in de media, of de communicatie. Meer weten? Klik hier: Training AI op de redactie.