‘Uitgevers hebben gefaald’

Niet de journalistiek bevindt zich in een crisis, vindt oud-directeur van De Groene Amsterdammer Teun Gautier, maar de uitgeefwereld. Redding komt in de vorm van een mede door hem op te zetten coöperatie voor freelance journalisten. ‘We gaan alles op zijn kop zetten.’

Dit is echt heel groot, begint Teun Gautier bezwerend – dit wórdt echt heel groot. Hij heeft recht van spreken vervolgt hij, want al geruime tijd is hij betrokken bij het onderzoeken en ontwikkelen van business case-modellen voor de journalistiek. Gautier is medeoprichter van De Correspondent, Publeaks, De Onderzoeksredactie en ook bij Blendle was hij vroeg betrokken.

De coöperatie (toepasselijk ‘De Coöperatie’ genoemd) waaraan hij werkt biedt freelance journalisten (en daarmee de journalistiek in zijn geheel, want volgens schattingen werkt inmiddels al meer dan de helft van de journalisten niet in loondienst) oplossingen voor de problemen waar zij mee kampen. Ze lopen volgens Gautier tegen drie dingen aan: ze genereren niet voldoende inkomsten, een gedegen infrastructuur zoals op een redactie ontbreekt en daarmee ook de druk om de hoogst mogelijke kwaliteit te kunnen bieden. De coöperatie gaat hierin voorzien, met de journalisten als lid en gezamenlijk eigenaar.

Advertentie- en subscriptiemarkt = dood

Wanneer precies is nog niet helemaal duidelijk, mogelijk al zo snel als maart. De website is ook nog niet in de lucht. Wát er komt is een stuk duidelijker: kantoorruimtes, technische en journalistiek inhoudelijke ondersteuning, collectieve verzekeringen en hulp op het gebied van het verkopen van verhalen en expertise. Opvallend is het sprekersbureau dat hier onderdeel van vormt, en de mogelijkheid om branded content-opdrachten te doen binnen zijn vakgebied. Hiermee boort de freelancer meerdere van de tientallen verdienmogelijkheden aan waar nu weinig tot geen gebruik van wordt gemaakt, aldus Gautier.

Teun Gautier werkte mee aan een onderzoek dat vorig jaar uitkwam waarin maar liefst 52 nieuwe manieren aan bod kwamen om in deze huidige tijd geld te verdienen aan journalistiek. ‘Inmiddels is wel duidelijk dat de advertentie- en subscriptiemarkt hartstikke dood aan het gaan is. Het was altijd zo dat een titel in feite jouw nieuws-supermarkt vormde en een abonnement daarmee de zekerheid dat je altijd daarin was voorzien. Tegenwoordig is dat niet meer zo. We halen niet meer alles op dezelfde plek. Uitgevers blijven aan dat model vasthouden, maar die tijden zijn echt voorbij.’

gautier

 

Hybride verdienmodel

Die tientallen ‘nieuwe’ inkomstenbronnen komen daarbij goed van pas, want volgens Gautier gaat geld verdienen vanaf nu als het ware hybride: via verschillende vormen tegelijk. Waanzinnig interessant, vindt Gautier. Het is volgens hem een misverstand dat de journalistiek niet zelfvoorzienend kan zijn: ‘Er kan wel degelijk heel veel winst worden behaald. In onze samenleving is de vraag naar informatie nog nooit zo groot geweest. Het is het onvermogen van uitgevers dat de waarde van journalistiek niet omgezet kan worden in geld.’

Gautier vervolgt: ‘De grootste bedreiging voor de journalistieke media is juist dat het zo ongelooflijk lucratief is. Een nieuw abonnement, een nieuwe lezer, brengt nauwelijks kosten met zich mee. Wat je zag is dat, mede als gevolg daarvan, uitgeverijen een object van winstmaximalisatie werden. Het waren wolven die deze bedrijven helemaal leeg hebben getrokken.’

Uitgeefwereld op zijn kop zetten

Het ontbreekt ook aan talent, vindt Gautier. ‘Wie gaat er na zijn universiteit de uitgeefbranche in? Ja, misschien als journalist. Maar als je toch ziet wat bijvoorbeeld de Telegraaf heeft gedaan met het hele Hyves-verhaal. Niet te geloven. Ik ben ervan overtuigd dat als je met zes intelligente mensen aan de slag gaat, dat je de uitgeefwereld op zijn kop kan zetten. Ik vind daarom ook dat uitgevers gefaald hebben. Niet de journalistiek, die zich zoals gezegd in een crisis zou bevinden. Met de journalistiek gaat het juist fantastisch, beter dan ooit. Wat er allemaal niet mogelijk is op dit moment.’

‘Journalistiek gaat over waarde toevoegen door middel van informatie. Een consultant doet eigenlijk precies hetzelfde, maar dan één-op-één, voor veel geld. Wat wel zo is, is dat de lezer van vandaag de dag veel meer weet dan de lezer van vroeger. In vergelijking met een tijd terug bied je hem nu dus relatief minder toegevoegde waarde. Om die weer te vergroten moet je daarom zorgen dat je nog meer moet weten dan eerst, dat je stukken kwalitatief en inhoudelijk nog beter zijn.’

Waar een mediatitel nu een nieuws-supermarkt op zich is (of misschien al steeds minder), heeft iedereen straks dezelfde supermarkt: eentje waar je alles kunt krijgen. De titels zijn daarin producten in het schap geworden, naast individuele auteurs die er ook een eigen plek hebben. Er bestaat natuurlijk een oceaan aan content, realiseert Gautier zich ook. Dat gaat dus betekenen dat artikelen er inhoudelijk of kwalitatief bovenuit moeten springen, iets wat de journalistiek in principe alleen maar ten goede kan komen. ‘Daarnaast gaan domeinen waar heel veel content het winnen in de dynamiek van de search engine-systematiek, denk dan aan medium.com en Reporters Online.’

Goedkoper en tien keer zo goed

Verder hoopt hij de overvloed aan identieke stukken in te dammen: ‘Er wordt veel te vaak hetzelfde soort stuk gepubliceerd, alleen al in Nederland. Neem een persconferentie van Rutte – hoeveel mensen zijn daar wel niet bij aanwezig? En die schrijven allemaal hetzelfde stuk. Waarom koopt een krant niet zo’n stuk in bij iemand die uitblinkt in dat onderwerp: tegen een kwart van de prijs en waarschijnlijk tien keer zo goed.’

Waarom eigenlijk een coöperatie? Gautier: ‘Dat klinkt idealistisch en dat is het misschien ook, maar ik heb me in de afgelopen jaren zo geërgerd aan al die wolven. Egeria werd eigenaar van NRC Media en trok daar jaarlijks tien miljoen euro uit. Dat is tien miljoen dat niet naar onderzoeksjournalistiek en jonge talenten gaat – dat geld ging gewoon rechtstreeks naar het tweede jacht van Peter Visser.’ Binnen de coöperatie zal er zelfs iemand zijn die dedicated aan de slag gaat met fondswerving binnen het bedrijfsleven. Een half miljoen voor het maken van journalistieke producties zit er straks in de pot, hoopt Gautier.

En wat vinden andere uitgevers eigenlijk van de plannen voor de coöperatie? Gautier: ‘Je merkt dat er een enorme angst bestaat. Veel uitgevers hebben eenzijdige leveringsvoorwaarden. Dat die mogelijk onhoudbaar blijken doordat freelancers zich verenigen kunnen ze maar moeilijk verkroppen. Aan de andere kant was er ook een uitgever die heel verheugd reageerde. Die maakte voor veertig procent gebruik van werk van freelancers en zag het wel zitten dat in één keer in te kunnen kopen.’

Mee-veranderen of opgegeten worden

De discussie print versus digitaal vindt hij overigens ‘niet zo boeiend’. ‘Het gaat om de inhoud. De vorm is alleen van belang als die de waarde daarvan kan vergroten, bijvoorbeeld wanneer je nieuwsberichten veel sneller kan lezen wanneer je ze via internet ziet. Aan de andere kant: ik lees mijn kranten nog op papieren en mijn kinderen ook. Ik vind het eigenlijk wel lekker dat ik dan even níet online ben.’

‘Ik ben eigenlijk een beetje darwinistisch’, besluit Gautier. ‘De wereld verandert en als je dat niet kunt bijbenen, word je opgegeten.’

Door: Hedwig Wiebes/hedmedia.nl

0 replies on “‘Uitgevers hebben gefaald’”